Lodowy pochód – dlaczego po jednej stronie?

Jeśli wędrujące po rzece kry mają dość dużą swobodę ruchu, można zaobserwować ciekawe zjawisko. Na wysokości Lasku Majońskiego w Luboniu, występuje punkt przegięcia Warty – rzeka zakręca najpierw w lewo a za chwilę w prawo (kierunki określamy patrząc od źródła rzeki). Unoszone z nurtem rzeki kry chcą poruszać się w linii prostej, jednak zakrzywiona linia brzegowa sprawia, że najpierw gromadzą się przy prawym brzegu Warty, następnie swobodnie przechodzą na drugą stronę rzeki i gromadzą się przy lewym brzegu. Kry nieustannie ścierają się ze sobą oraz z wklęsłym brzegiem rzeki.

Poprzez analogię możemy zrozumieć, jak rzeka oddziałuje na koryto i dlaczego może dojść do zmiany jej przebiegu.

Rozpędzona masa wody tak długo porusza się prosto, dopóki zakrzywione koryto nie wpłynie na zmianę kierunku przepływu. Taka zmiana wiąże się ze zwiększonym oddziaływaniem – wody oraz niesionego przez nią materiału – na koryto rzeki po stronie wklęsłego brzegu. Dochodzi do erozji bocznej a zakole rzeki pogłębia się. Jest to jednak proces bardzo powolny, na który zwykle nie zwracamy uwagi.

(Na potrzeby artykułu użyłem określenie “kra”, którego od zawsze używało się w mojej rodzinie i otoczeniu w odniesieniu do wszystkich zamarzniętych tworów występujących na rzece. Określenie “śryż” jest mi znane dopiero od niedawna.)

Rafał Wojtyniak