Nowe akwaria w Jeziorach

Dowiedziawszy się o nowopowstałej ekspozycji akwariowej w Centrum Edukacji Ekologicznej Wielkopolskiego Parku Narodowego (WPN) , wybraliśmy się z dziennikarską wizytą do Jezior. Tego dnia (18.11) po przywitaniu się z gospodarzami, za ich zgodą, uzbrojeni w aparaty fotograficzne udaliśmy się nad brzeg uchodzącego za najpiękniejsze w WPN Jeziora Góreckiego. Powitało nas spokojną taflą, w której niczym w zwierciadle odbijały się rosnące nad nim drzewa, krzewy, trzciny oraz przelatujące ptaki. Nacieszyliśmy oczy widokiem Wyspy Zamkowej, od której powiało historią i z której dochodziły odgłosy ptaków. Jej drzewa za przyczyną mających tu swoje zimowisko kormoranów zdawały się być siwe. Kilka chwil spędziliśmy, podążając ścieżką edukacyjną „Leśna Szkoła”, po czym udaliśmy się do siedziby Dyrekcji Parku na spotkanie z Zastępcą Dyrektora – dr inż. Maciejem Czarneckim oraz dr Dorotą Matuszewską – Starszym Specjalistą ds. Edukacji Ekologicznej w Centrum Edukacji Ekologicznej WPN.

 

Trochę historii

Ekspozycję akwariową w muzeum WPN otwarto 13 lat temu, z okazji pięćdziesięciolecia utworzenia WPN. Celem jej uruchomienia była prezentacja fragmentu ekosystemów wodnych Parku z charakterystyczną dla nich, żywą ichtiofauną (ogół gatunków ryb zamieszkujących w określonym zbiorniku wodnym), łącząc to z obchodami tej ważnej dla Parku rocznicy. Ryby z uwagi na tryb życia rzadko bywają widywane w naturze. „My chcieliśmy trochę odkryć ten tajemniczy, podwodny świat, pokazać zwiedzającym bogactwo gatunków, ich zróżnicowanie i zachowanie. Ekspozycja ta od początku spotkała się z dużym zainteresowaniem i stała się atrakcją naszego muzeum. Po kilkunastu latach użytkowania zbiorniki i związane z nimi instalacje zaczęły szwankować, a funkcjonujące na rynku nowe rozwiązania zachęcały do zmian” – powiedział Maciej Czarnecki – inicjator powstania nowej, akwariowej ekspozycji.

 

Modernizacja

Rok 2020 to okres bardzo trudny zarówno dla wszelkich instytucji związanych z edukacją i szeroko pojętą kulturą. Szczególna sytuacja pandemiczna zmusiła także WPN do ograniczenia dotychczasowych form i zakresu działalności. Dotyczy to zarówno oferty zajęć edukacyjnych Centrum Edukacji Ekologicznej jak i udostępnienia zwiedzającym obiektu muzealnego. W wyjątkowej sytuacji (reżim sanitarny), w której Muzeum jest również częścią budynku Dyrekcji WPN, wydzielenie oddzielnych przestrzeni dla zwiedzających i pracowników Parku jest praktycznie niemożliwe. Ze względu na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa obu wymienionym grupom Dyrekcja WPN zadecydowała o okresowym zawieszeniu możliwości zwiedzania Muzeum Przyrodniczego. „Nie oznacza to jednak, że w tym czasie nic u nas się nie dzieje. Ten przykry – również dla nas – czas zamknięcia wykorzystaliśmy na modernizację i przebudowę strefy akwariów. To taki zwiastun dalszych zmian jakie planujemy w obiekcie muzealnym oraz jego otoczeniu w najbliższej przyszłości” – powiedziała Dorota Matuszewska. Podjęto decyzję o modernizacji – unowocześnieniu i upiększeniu ekspozycji. Część techniczną modernizacji ekspozycji zlecono specjalistycznej, lubońskiej firmie Rafała Wojtyniaka Aqua Wojtal Designers, natomiast aranżację akwariów wykonali pracownicy WPN. Przestarzałe zbiorniki z kompozytów zastąpiono ładnymi, szklanymi akwariami, których długość łączna wynosi ponad 5 m, a pojemność ok. 4 m³. Mało efektywny system filtracji zamieniono na zaawansowany zestaw urządzeń do filtracji mechanicznej (filtry piaskowe) i mechaniczno-biologicznej (specjalne „sumpy” – akwariowe mini oczyszczalnie biologiczne). Zastosowano również specjalne oświetlenie imitujące słoneczne refleksy świetlne w toni wodnej. Całość została umieszczona na dotychczas istniejącym stalowym postumencie, który został obudowany estetyczną płytą laminowaną. W akwariach prezentowane są takie gatunki ryb, jak m.in.: wzdręga, płoć, okoń, szczupak, sum, lin, karaś, kiełb, a także dodatkowo – chronione: koza, piskorz i różanka (na co Park pozyskał specjalną zgodę). Oprócz ryb w akwariach zobaczyć będzie można małże, raki i owady wodne. Ciekawostką i dodatkową atrakcją jest tło w akwariach, które stanowi podwodna fotografia brzegu Jeziora Góreckiego, wykonana przez płetwonurka w czasie kręcenia filmu o jeziorze. Koszt modernizacji ekspozycji wyniósł prawie 60 000 zł. Na część zadania Park pozyskał dofinansowanie z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Poznaniu. Utrzymanie tego typu zbiorników z rodzimymi rybami nie jest rzeczą prostą i tanią. Aby zachować ryby w dobrej kondycji muszą być karmione zróżnicowanym pokarmem, w odpowiedniej ilości, co utrudnia utrzymanie dobrej jakości wody. Ta z kolei musi być regularnie, częściowo podmieniana, a media filtracyjne myte i czyszczone. Wszelkie manipulacje i prace w tak dużych zbiornikach są bardzo kłopotliwe. Ponadto w okresie letnim woda musi być schładzana przy pomocy specjalnych urządzeń, aby utrzymać odpowiednią dla rodzimych ryb temperaturę. „Czekamy z niecierpliwością, by zwiedzający znów zagościli w naszym muzeum i mogli podziwiać nowe akwaria. Uzupełnieniem ekspozycji, będzie zrealizowany w br. film prezentujący podwodny świat jezior WPN. Fragment tego filmu zamieszczony został już wcześniej na parkowym facebooku” – powiedział Maciej Czarnecki.

 

Konkurs

Jak się dowiedzieliśmy od Doroty Matuszewskiej, czas pandemii to również okres wzmożonych prac nad przygotowaniem warunków konkursu dotyczącego stworzenia koncepcji architektonicznej Centrum Edukacji Ekologicznej WPN, wraz z zagospodarowaniem przyległego otoczenia oraz modernizacją wnętrz muzealnych. Do przedmiotu konkursu włączone zostaną również rozwiązania multimedialne wzbogacające tradycyjne formy przekazu edukacyjnego – zarówno w przestrzeniach otwartych jak i zamkniętych. Projekt ma zapewnić również unowocześnienie i poszerzenie oferty ścieżki edukacyjnej ukierunkowanej na czynną obserwację przyrody i zajęcia praktyczne, które mogą być przeprowadzane w otoczeniu budynku. Jego celem jest także przystosowanie obu tych przestrzeni edukacyjnych dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Jeśli tylko sytuacja epidemiczna w kraju, a co za tym idzie warunki ekonomiczne staną się bardziej sprzyjające, taki konkurs zostanie ogłoszony.

Podziwiana przez nas zmodernizowana ekspozycja akwariowa prezentuje się wspaniale. Jej wielkość i aranżacja będąca odzwierciedleniem naszych wód za pomocą materiałów dekoracyjnych pozyskanych w naturalnym środowisku robią duże wrażenie. Korzystając z życzliwości Dyrekcji WPN, do tematów bliskich wszystkim miłośnikom przyrody, będziemy powracali na łamach naszego miesięcznika również w przyszłym roku.

tekst i foto:  Jan Bylczyński i Paweł Wolniewicz