100-lecie Zjednoczenia Bractw Kurkowych RP

„Ćwicz oko i dłonie w Ojczyzny obronie”

Sto lat temu w sali poznańskiego „Bazaru” spotkało się 133 delegatów, w przeważającej mierze z terenu Wielkopolski i powołali Zjednoczenie Bractw Strzeleckich Zachodnich Ziem Polski, przyjmując równocześnie pierwszy statut. W sobotę, 26 września 1925 r., na trzecim zjeździe ogólnopolska organizacja bractw kurkowych przyjęła nazwę „Zjednoczenie Bractw Strzeleckich Rzeczypospolitej Polskiej”.

W sobotę 13 sierpnia w Poznaniu odbyły się uroczystości rocznicowe 100-lecia Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich Rzeczpospolitej Polskiej (ZKBS RP). Aktywny w nich udział brali bracia z funkcjonującego od siedmiu lat w naszym mieście Lubońskiego Bractwa Kurkowego (LBK).

Rys historyczny

W czwartek, 26 grudnia 1918 r. bracia kurkowi pod polskim sztandarem, z bronią w ręku, przemaszerowali w pochodzie przez stolicę Wielkopolski na Dworzec Główny, by przywitać Ignacego Jana Paderewskiego. Miasto było jeszcze pod panowaniem niemieckim. Na dworcu na powitanie znamienitego, honorowego gościa, bracia zaprezentowali broń. W ich asyście Paderewski udał się do Hotelu Bazar. Wybuchło Powstanie Wielkopolskie. Po odzyskaniu niepodległości poznańskie bractwo niezwłocznie przystąpiło do organizowania brackiego życia. Ta aktywność wyrażała się szczególnie w przywracaniu polskiego charakteru organizacji. Poznańskie bractwo było najliczniejsze w międzywojennej Polsce. W 1922 r. z inicjatywy Bractwa Poznańskiego podjęto decyzję o utworzeniu Zjednoczenia Bractw Strzeleckich Zachodnich Ziem Polskich. Dwa lata później odbył się w Poznaniu Drugi Zjazd delegatów połączony z I Kongresem Zjednoczenia. Do Zjednoczenia przystąpił Pomorski Związek Bractw Strzeleckich. Zjazd podjął uchwałę o powstaniu czterech Okręgów: Poznańskiego, Pomorsko-Noteckiego, Bydgoskiego i Śląskiego. W 1925 r., na Trzecim Zjeździe w Bydgoszczy wprowadzono do statutu nazwę Zjednoczenie Bractw Strzeleckich Rzeczypospolitej Polskiej, natomiast dwa lata później, na II Kongresie w Grudziądzu, wraz z wstąpieniem Krakowskiego Towarzystwa Strzeleckiego wprowadzono nazwę Zjednoczenie Kurkowych Bractw Strzeleckich Rzeczypospolitej Polskiej. Do momentu wybuchu II wojny światowej odbyło się 14 zjazdów i 5 kongresów. Do zjednoczenia należały 132 bractwa w 11 okręgach, zrzeszające ok. 8 000 braci. Wybuch wojny przerwał działalność bractw kurkowych. Również po jej zakończeniu władze zakazały kontynuowania działalności brackiej. Tradycje brackie z przerwami kultywował Kraków. W 1986 r. działalność podjęło Bractwo w Bytomiu, rok później w Kórniku, gdzie w 1990 r. zorganizowano spotkanie, na którym podjęto uchwałę o reaktywowaniu ZKBS RP. Rok później w Poznaniu odbył się VI Kongres, który był jednocześnie pierwszym w powojennej Polsce. Prezesem został dr Tadeusz Jakubiak, wiceprezesami Zdzisław Maj i Ireneusz Dobrowolski, sekretarzami Przemysław Wojciechowski i Jacek Sytek, marszałkiem dr Jerzy Wypych, skarbnikiem Andrzej Ciastowski, natomiast chorążym Sławomir Niemier. Pierwszym Królem odrodzonego Zjednoczenia został Roman Rybacki. W 1992 r. ZKBS RP przystąpiło do Europejskiego Stowarzyszenia Historycznych Bractw Strzeleckich (EGS), którego prezydentem jest brat Andrzej Wegner.

Reaktywowane przed 31 laty ZKBS RP zrzesza dziś 123 bractwa działające w 10 okręgach. Kiedyś bracia kurkowi przygotowując mieszczan do obrony miasta, służyli krajowi i mieszkańcom, organizowali również bogate formy życia towarzyskiego. Z czasem pierwotny cel wydawał się tracić swą ostrość, niemniej zawsze zachowywał aktualność, co wyraża brackie hasło: „Ćwicz oko i dłonie w Ojczyzny obronie” – jakże aktualne w związku z tym, co dzieje się za naszymi granicami w Ukrainie. Dziś doskonaląc kunszt strzelecki bractwa, podejmują liczne działania na rzecz lokalnej społeczności. Budują lub remontują brackie obiekty, które obok funkcji strzeleckich służą również jako miejsce spotkań, pikników, rautów i bali – integrując i służąc wszystkim. Przeprowadzają akcje charytatywne. Występując w historycznych strojach, uczestniczą w obchodach świąt państwowych i kościelnych. Stają się wizytówką naszych miast nie tylko, dlatego, że są barwni i ciekawi poprzez ceremoniał bracki, ale również dzięki aktywności i pomnażaniu dorobku naszych małych ojczyzn. Bracia Kurkowi uczestniczą w niematerialnym dziedzictwie kulturowym. Kontynuują idee stowarzyszeń, których rodowód sięga odległych czasów. Idee wolności, braterstwa oraz solidarności w dzisiejszym świecie, pełnym sprzeczności i przemocy są niezmiernie ważne.

Obchody w Poznaniu

Obchody rozpoczęły w sobotę 13 sierpnia o godzinie 10 zbiórką przybyłych pocztów sztandarowych Bractw Kurkowych przed pomnikiem Brata Kurkowego na poznańskim Szelągu, skąd siostry i bracia zostali przewiezieni autobusami do Bazyliki Kolegiackiej w Poznaniu. O godz. 11 przybyłe z terenu całej Polski 82 poczty sztandarowe zostały wprowadzone do Fary Poznańskiej. Maszerował wśród nich poczet funkcjonującego od siedmiu lat Lubońskiego Bractwa Kurkowego w składzie: Tomasz Kutzner (sztandarowy) – Pisarz, Roman Goliński – Starszy Bractwa i Paweł Krzyżostaniak – Kasowy. Warto wspomnieć, że sztandarowym pocztu Okręgu Poznańskiego Zjednoczonych Kurkowych Bractw Strzeleckich RP był Strzelmistrz z LBK – Arkadiusz Podbylski. Celebransem okolicznościowej, jubileuszowej Mszy św. był Arcybiskup Stanisław Gądecki – Metropolita Poznański. Po jej zakończeniu barwny korowód przybyłych przedstawicieli bractw kurkowych oraz ich sympatyków przemaszerował ulicami Starego Rynku: Gołębią – Wrocławską – Kozią – na pl. Kolegiacki, gdzie odbyły się główne uroczystości. Wzięli w nich także udział przedstawiciele władz samorządowych Poznania. Po odśpiewaniu Mazurka Dąbrowskiego oraz hymnu brackiego, okolicznościową mowę wygłosił Honorowy Marszałek Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP – dr Jerzy Wypych.

Medalami ZKBS RP uhonorowani zostali najstarsze bractwa oraz zasłużeni bracia. Po zakończeniu oficjalnej części jubileuszu obchody kontynuowano na poznańskim Szelągu. Po wpisie do księgi pamiątkowej ZKBS RP rozpoczęła się biesiada bracka i nieoficjalne spotkania przedstawicieli i sympatyków Bractw Kurkowych przybyłych z całej Polski.

Z brackim pozdrowieniem Paweł Wolniewicz

 Poczet LBK na pl. Kolegiackim. Od lewej bracia: Tomasz Kutzner, Roman Goliński i Paweł Krzyżostaniak   fot. Paweł Wolniewicz

 Sztandarowym pocztu Okręgu Poznańskiego ZKBS RP był Strzelmistrz z LBK – Arkadiusz Podbylski   fot. Paweł Wolniewicz

Po zakończeniu okolicznościowej Mszy św., przy dźwiękach orkiestry brackiej, uczestnicy obchodów przemaszerowali ulicami Starego Rynku na pl. Kolegiacki   fot. Paweł Wolniewicz

Na uroczystość do stolicy Wielkopolski zjechali przedstawiciele bractw z całej Polski   fot. Paweł Wolniewicz

Na pl. Kolegiackim odśpiewano Mazurka Dąbrowskiego i hymn bracki   fot. Paweł Wolniewicz

W obchodach uczestniczyło ponad osiemdziesiąt brackich pocztów sztandarowych z całej Polski   fot. Paweł Wolniewicz