Tytuł honorowy „Darczyńca Roku 2022” dla ULTW

W środę, 7 grudnia 2022 r. Stowarzyszenie Uniwersytet Luboński Trzeciego Wieku (ULTW) zostało uhonorowane tytułem „Darczyńcy Roku 2022” przez Archiwum Państwowe w Poznaniu.

Uroczystość odbyła się w siedzibie Archiwum Państwowego w Poznaniu, w ramach obchodów „Dnia Darczyńcy” ustanowionego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych dr. Pawła Pietrzyka. W ramach uroczystości słuchacze ULTW zostali zaproszeni na wycieczkę po archiwum. Starszy kustosz archiwum Beata Karwalska przedstawiła krótką historię i działanie placówki, archiwalia ze zbiorów poznańskiej instytucji oraz najciekawsze pracownie. Spacer był także formą instrukcji jak korzystać z zasobów archiwum.

Archiwum Państwowe w Poznaniu zostało utworzone w 1919 r. w oparciu o niemieckie archiwum państwowe powstałe w 1869 r. Archiwum pruskie gromadziło księgi sądów grodzkich i ziemskich z okresu staropolskiego, akta i dokumenty ze skasowanych klasztorów oraz dokumenty po zlikwidowanych urzędach pruskich. Po 1919 r. dodatkowo gromadzono akta urzędów i instytucji polskich. W okresie II wojny światowej najstarsze archiwalia zostały wywiezione przez Niemców, jednak po wojnie wróciły do Poznania. Część zbiorów strawił pożar budynku archiwum na Górze Przemysła w 1945 r. w czasie walk o Poznań. Ocalałe akta są zaczątkiem zbiorów obecnego archiwum.

Obecnie Archiwum Państwowe w Poznaniu mieści się w budynku przy ul. 23 Lutego 41. Wcześniej w budynku tym funkcjonowało więzienie i areszt śledczy. Zasób archiwalny archiwum w Poznaniu wraz z terenowymi oddziałami liczy 7 tys. zespołów i zbiorów i zajmuje ok. 14 km bieżących półek. Przechowuje się tutaj m.in. księgi staropolskie, księgi metrykalne, mapy i plany, dokumenty pergaminowe, akta Miasta Poznania i Komisji Kolonizacyjnej i wiele innych. Archiwum może się poszczycić najstarszym dokumentem, spośród wszystkich archiwów państwowych. Jest to akt fundacji klasztoru cystersów w Łeknie pod Wągrowcem, spisany na pergaminie w roku 1153, wpisany na Krajową Listę Programu UNESCO „Pamięć Świata”.

Słuchacze odwiedzili Pracownię Reprograficzną (Digitalizacji Zbiorów) wykonującą skany dokumentów z oryginału. Potem poznali pracę Pracowni Konserwatorskiej, której głównym zadaniem jest ochrona materiałów archiwalnych przed destrukcją. Pracuje się tutaj nad zapewnieniem optymalnych warunków przechowywania zasobów. Określa się ich stan zachowania, a przede wszystkim konserwuje dokumenty będące w złym stanie fizycznym np. archiwalia z XIX i XX wieku sporządzone na zakwaszonym papierze. W magazynie archiwalnym poznaliśmy, jak przechowywane są stare dokumenty i skąd się bierze ich specyficzny zapach, którego nie da się pomylić z żadnym innym. To mieszanka zapachu trawy, wanilii i stęchlizny. Powstaje przez uwalnianie się licznych związków organicznych z rozkładającego się papieru. Oryginały starych, ręcznie pisanych ksiąg są świadectwem historii ważnym dla dziedzictwa narodowego. Wzięcie takiej księgi do ręki dla wielu z nas było wielkim przeżyciem.

Po wycieczce, dyrektor Archiwum Państwowego w Poznaniu Henryk Krystek powitał i przedstawił zaproszonych Gości – Darczyńców, a st. kustosz Beata Karwalska poinformowała o idei, założeniach i celach projektu „Dzień Darczyńcy” oraz zaprezentowała wybrane archiwalia przekazane w 2022 roku. „Dzień Darczyńcy” został ustanowiony w celu docenienia i uhonorowania darczyńców, którzy przekazując swoje materiały i zbiory, wzbogacili zasoby archiwalne Archiwów Państwowych oraz aby zachęcić innych do podjęcia decyzji o współpracy. W tym roku poznańskie archiwum, po przerwie wywołanej epidemią koronawirusa, wydarzenie to zorganizowało po raz drugi.

W dalszej części uroczystości nastąpiło podpisanie umów darowizny pomiędzy Archiwum, a Darczyńcami: Panią Agatą Biedziak-Żabińską, która przekazała Archiwum Rodzinne oraz Uniwersytetem Lubońskim Trzeciego Wieku, który przekazał materiały dotyczące Archiwum Pandemii. W imieniu ULTW umowę podpisali: przewodniczący Stowarzyszenia Zbigniew Jankowski i Maria Błaszczak sekretarz Stowarzyszenia. Przekazane przez Uniwersytet materiały, to pamiątkowe kilkustronicowe tablo, czyli zdjęcia słuchaczy uwieczniające ich twarze w maseczkach ochronnych – wykonane przez Piotra Kusego oraz wspomnienia słuchaczy odzwierciedlające trudne chwile czasu pandemii spisane przez: Marię Błaszczak, Irenę Skrzypczak, Lucynę Gawrońską oraz Wandę Okulicz-Kazaryn. Ukazują one działalność ULTW w czasie pandemii, codzienność życia w ograniczających restrykcjach, zdalne relacje między studentami Uniwersytetu oraz organizację uroczystości rodzinnych np. imienin czy też Jubileuszu 50-lecia zawarcia związku małżeńskiego.

Na zakończenie uroczystości dyrektor Archiwum wręczył okolicznościowe dyplomy i upominki, będące wyrazem wdzięczności Archiwum dla wszystkich Darczyńców 2022 r. Tytułem Honorowym „Darczyńcy Roku 2022” obdarzeni zostali: Agata Biedziak-Żabińska, Danuta Kostecka, ks. Łukasz Nowak, Bogdan Winowski oraz Uniwersytet Luboński Trzeciego Wieku.

Maria i Jan Błaszczakowie